Nalewka prosta

Tagi

Dąbkiewicz, nalewka, polskie wódki XIXw, Spiżarnia wiejska obywatelska

Dziś przepis wzięty z Dąbkiewicza na starzoną rok w dębowej beczce żytniówkę nalaną na suszone jabłka i gruszki.

Naliwka prosta

Wsyp do wielkiej beczki piędziesiątgarncowej suszonych jabłek i gruszek po dziesięć garncy, nalej prostą żytnią wódką, postaw w sklepie na miesiąc często ją skłócając. Po upłynieniu tego czasu zaszpuntuj dobrze beczkę, niech nie ruszona stoi przez rok cały, po czym zlej wódkę do innej beczki przez płótno, zatknij i już będzie gotowa do użycia. Na pozostałe owoce wlej prostej żytniej wódki, włóż garniec termętyli* świeżej, zostaw przez rok w spokojności i obróć do użycia. – Każda naliwka, im dłużej stoi, w butelkach dobrze zakorkowanych, tem staje się lepszą, macniejszą i delikatnego nabywa smaku, tak, że zamiast romu można je używać.

termętyla – pięciornik kurze ziele

Składniki:

• 1 litr suszonych jabłek
• 1 litr suszonych gruszek
• 4-5 litrów wódki
• dębowe, prażone wióry
  

Po roku:

• 4-5 litrów wódki
• kilka łyżek suszonego kłącza pięciornika kurzego ziela

Wsyp suszone jabłka i gruszki oraz trochę dębowych prażonych wiórów do pięciolitrowego antaryka. Odstaw na miesiąc na słoneczne okno, potrząsaj butlą dość często. Po miesiącu schowaj do piwnicy i zostaw w spokojności. Po roku zlej wódkę z owoców, przefiltruj i rozlej do butelek.

Na pozostałe owoce nalej znów wódki i przydaj 10 łyżeczek suszonego kłącza pięciornika kurzego ziela. Znowu zostaw na rok cały, a po tym czasie zlej nalew, przefiltruj i do butelek porozlewaj.

O pędzeniu spirytusu do wódek słodkich

Tagi

alembik, Dąbkiewicz, Spiżarnia wiejska obywatelska

Wlej do wybielonego alembika dwadzieścia garncy wódki żytniej dziesiątej próby*, włóż cynamonu białego łót jeden, nakryj zwyczajnie i oklej bańkę papierem, gdyby nie parowała; chłodnik nalej wodą z lodem i gotuj bez przestanku na miernym ogniu, dopóki nie wyjdzie dziesięć garncy spirytusu, zlej go do baryłki i zatknąwszy postaw w spiżarni do użycia. Pozostały w alembiku niedogon, zda się w browarze. Wódka do pędzenia spirytusu użyta, powinna bydź nie przepalona w pędzeniu i przez półroka w jednem miejscu wystała; skłócenie wódki przy jej braniu, wiele szkodzi, gdyż na dnie kufy gryszpan** się znajduje

J. Dąbkiewicz Spiżarnia wiejska obywatelska, Wilno 1838

* W Królestwie Polskim 1820 Antoni Magier wprowadził w użycie probierz do wódek swego własnego pomysłu, znany pod nazwą probierza ekonomicznego. Przy ówczesnym stanie gorzelnictwa w kraju naszym otrzymywano spirytusy najwyżej 78° według Trallesa. Punkt, do którego się w tym spirytusie zanurzał probierz, Magier oznaczył 10, punkt zaś zanurzenia w wodzie 0. Robiąc stosowne mieszaniny tego spirytusu z wodą, otrzymał podziałkę. Wódka szynkarska (szumówka) miała 6½° Magiera. Tak zwane magierki długo były w użyciu, po wprowadzeniu jednak przyrządów Pistorjusza, gdy zaczęto otrzymywać spirytusy wyższej procentowości nad 78° Trallesa, fabrykanci warszawscy już po śmierci Magiera, przedłużyli jego podziałkę o 2 stopnie, oznaczając stopniem 12 spirytus 88½° Trallesa; przestrzeń między 78° a 88½° T podzielono na dwie równe części i tam położono stopień 11, w ten sposób urządzono probierz może najniedorzeczniejszy w świecie. Rząd wprowadzając podatek konsumpcyjny w Warszawie od wódki w r. 1834 pobierał go również według tej nowej próby 12-o stopniowej.

Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, tom 1 (na podstawie wydania z 1898 r.)

** gryszpan, grynszpan, gryżpan [z niem. Grünspan] – zieleń miedziana, mieszanina zasadowych octanów miedzi koloru niebieskozielonego, produkt korozji miedzi w obecności kwasu octowego; ponieważ alembiki najczęściej właśnie z miedzi były zrobione, a materiał, z którego pędzono wódkę, zawierał pewną, niewielką ilość kwasu octowego, nic dziwnego, iż w kufie z wódką gromadził się gryszpan.

Nalewka pomarańczowa

Tagi

Dąbkiewicz, nalewka, polskie wódki XIXw, pomarańczówka, pomarańcze, Spiżarnia wiejska obywatelska

A oto kolejny, po wódce słodkiej z pomarańczy oraz wódce z skórek pomarańczowych, przepis na pomarańczową wódkę ze „Spiżarni wiejskiej obywatelskiej” J. Dąbkiewicza (Wilno, 1838).

Naliwka pomarańczowa

Trzydzieści świeżych pomarańczy obierz ze skórek, pokrój w skrzydełka, oczyść starannie z ziarnek, włóż do trzygarncowego antaryka, dodaj od pięciu pomarańczy skórek żółtych bez białęj miazgi, napełnij go spirytusem, skłóć mocno kilka razy w pierwszym tygodniu i zostaw przez trzy miesiące w spiżarni nie rusząc; po których upłynieniu , zlej do worka flanelowego, przecedź, wlej do butli, niech się ustoi; potem zlej do butelek, zatknij i zostaw do użycia.

A oto moja wersja nalewki

Składniki

• pięć pomarańczy
• 2 litry brandy

Skrój cienko skórkę z jednej pomarańczy. Obierz wszystkie owoce, oczyść dobrze z białej skórki, pokraj w skrzydełka i włóż do słoja. Dodaj skrojoną skórkę i zalej to brandy. Odstaw na trzy miesiące. Zlej alkohol, odciśnij owoce, przefiltruj zebrany płyn i zlej w butelki.

Wódka z skórek pomarańczowych albo cytrynowych

Tagi

Dąbkiewicz, polskie wódki XIXw, pomarańczówka, pomarańcze, Spiżarnia wiejska obywatelska

Dziś kolejny, po wódce słodkiej z pomarańczy, przepis na pomarańczówkę ze „Spiżarni wiejskiej obywatelskiej” J. Dąbkiewicza (Wilno, 1838).

Wódka z skórek pomarańczowych albo cytrynowych

Oparz ciepłą wodą dwa funty skórek suchych pomarańczowych lub cytrynowych, oczyść z białej miazgi, a żółtą skórkę przemyj w ciepłej wodzie, włóż pokrajawszy do butli, wlej dwa garnce spirytusu, postaw na dni dwadzieścia w ciepłym pokoju, codzień butel skłócając. Kiedy już spirytus nabędzie żółtego koloru, zlej z skórek do próżnej butli, wsyp trzy funty cukru, wlej garniec wody źrzódlanej, zagotuj w rądlu niech ostygnie; potem wlej garniec spirytusu żółtego, wymieszaj przedystyluj i zlej do butelek dla użycia w potrzebie

Składniki

• 100 g suszonych skórek pomarańczowych
• 3 kwaterki spirytusu (0.75 litra)
• kwaterka brandy (0.25 litra)
• 300 g cukru
• litr wody

Zalej suszone skórki pomarańczowe spirytusem zmieszanym z brandy i zostaw to na trzy tygodnie, codziennie wstrząsając butlą. Zlej alkohol, a skórki włóż do rondla, zalej litrem wody, daj w to cukier i zagrzej do wrzenia. Kiedy dekokt ostygnie, zlej płyn do butli i zmieszaj z alkoholowym nalewem. Wymieszaj, przefiltruj przez bibułę i zlej do butelek.

Szykując skórki na pomarańczówkę oczyść ostrym nożem świeże skórki z albedo.

Wódka słodka z pomarańczy

Tagi

Dąbkiewicz, polskie wódki XIXw, pomarańczówka, pomarańcze, Spiżarnia wiejska obywatelska

Dziś przytaczam przepis na słodką pomarańczówkę ze „Spiżarni wiejskiej obywatelskiej” J. Dąbkiewicza (Wilno, 1838).

Wódka słodka z pomarańczy

Weź dziesięć świeżych pomarańczy, otrzyj na cukrze żółtą powierzchnią skórkę, pokraj w skrzydełki, wybierz ziarnka, skrzydliki pognieć, i sok z nich do szczętu wyciśnij, zmieszaj z garcem wody źrzódlanej, wsyp trzy funty cukru, na którym otarte były pomarańcze, zagotuj w rądlu nie szumując; po tym odstaw od ognia, niech ostygnie, wlej garniec spirytusu, wymieszaj, przedystyluj przez bibułę, zakorkuj i pęcherzem obwiąż.

Składniki:

• trzy pomarańcze
• 300 g cukru
• litr wody
• trzy kwaterki spirytusu (0,75 l)
  
• kwaterka brandy (0,25 litra)
  

Zetnij z pomarańczy samą wierzchnią skórkę (najwygodniej zrobić to specjalnym skrobakiem) i wyciśnij z nich sok. Wlej do rondla sok i litr wody. Włóż w to pomarańczową skórkę, wsyp cukier i zagrzej do zawrzenia, mieszając, żeby się cukier rozpuścił. Zestaw z ognia i poczekaj aż ostygnie. Zmieszaj ze spirytusem, wlej dla smaku kwaterkę brandy. Przefiltruj (Dąbkiewicz pisze u siebie przedystyluj, flitrowanie właśnie mając na myśli) i zlej do butelek. Zostaw na czas jakiś, niech się przegryzie.