Przepis dwunasty z “Nalewek i likierów” Elżbiety Kiewnarskiej.
Żubrówka
Na żubrówkę używa się trawki, zwanej Tonka wonna, rosnącej na suchych, wysokich łąkach; – bierze się zwykle łodygi kwiatowe i kwiaty same z młodych roślin, najlepiej w czasie kwitnienia, gdyż wtedy trawka jest najbardziej aromatyczna. Ponieważ żubrówkę można przyrządzić wciągu dni paru, najlepiej jest mieć zapas ususzonej tonki, którą należy trzymać w pergaminowej torebce, aby zapach się nie ulatniał. W miarę potrzeby, kilkanaście źdźbeł trawki wkładamy do litrowej butelki, zalewamy zwykłą, 45 stopniową wódką i stawiamy w cieple. Po dwóch dniach można żubrówkę zlać i używać.
Zazwyczaj przepisy na żubrówkę żądają turówki wonnej (łac. Hierochloe odorata), w tym jednak do aromatyzowania wódki wykorzystuje się inny gatunek trawy – tomkę wonną (łac. Anthoxanthum odoratum). Trawa ta zawiera ok. 1% kumaryny. Występuje w Polsce pospolicie. Kwitnie od kwietnia do lipca, wtedy też pani Elżbieta Kiewnarska radzi ją zbierać. Zebrane ziele suszyć należy w ciemnym miejscu.
Ze względu na dużą zawartość kumaryn ma ona działanie lecznicze. Działa rozkurczowo, przeciwbólowo, uspokajająco i moczopędnie. Poprawia krążenie obwodowe i mózgowe.
Poniżej cytuję dwa przepisy ze strony dr. Henryka Różańskiego na tomkowe preparaty lecznicze: nalewkę i napar.
Nalewka tomkowa – Tinctura Anthoxanthi 1:5 na alkoholu 40-60%: 5-10 ml 1-2 razy dziennie; do przemywania skóry trądzikowej, z liszajami, wypryskami. Do wcierania w miejsca uderzone, z obrzękiem i stanem zapalnym, reumatycznie zmienione, z zapaleniem żył, krwiakiem, po urazach i nadwyrężeniu fizycznym. Ponadto do wcierania w skórę przy łysieniu.
Napar – Infusum Anthoxanthi: 1-2 łyżki rozdrobnionego suchego ziela na 1 szklankę wrzącej wody. Pić po 100 ml 4 razy dziennie; w schorzeniach przewlekłych 1 szklanka naparu 2 razy dziennie, rano i wieczorem. Do płukania włosów przetłuszczających się, przy wypadaniu, łamliwości, łupieżu i łuszczycy. Do okładów na oczy zapalnie zmienione, zmęczone, opuchnięte. Likwiduje cienie i worki pod oczami.
Alembicus 